درختان انگور اگر به درستی هرس شوند بهترین و باکیفیت‌ترین میوه‌ها را تولید می‌کنند. درختان ضعیف قدرت کافی برای تولید محصولات عادی ندارند و درختان بسیار قوی انرژی زیادی را برای رشد شاخه‌ها صرف می‌کنند و بنابراین انرژی کافی برای تولید میوه ندارند. یکی از راه‌های کم کردن رشد، کاهش میزان کوددهی است؛ اما بهترین راه برای تنظیم بار میوه و حفظ رشد مناسب، هرس سالانه می‌باشد.
هرس مناسب معمولاً منجر به حذف 80 تا 90 درصد از چوب می‌شود. هرس بعد از گذراندن سردترین زمان زمستان و قبل از شروع جوانه‌زنی انجام می‌شود. معمولاً بهمن و اواسط اسفندماه، بهترین زمان برای هرس درختان انگور هستند. هرس در طول تابستان توصیه نمی‌شود مگر برای کنترل رشد بیش از حد.
برای سفارش انواع کودهای ارگانیگ و غیر ارگانیک کلیک کنید.
روش‌های هرس درختان انگور
درختان انگور فقط بر روی شاخه‌های یک‌ساله گل می‌دهند و میوه تولید می‌کنند. پربارترین چوب‌ها در 4 تا 5 جوانه نزدیک به پایه شاخه هستند. پربارترین شاخه‌ها دارای رشد متوسط و قطر آنها به اندازه یک مداد معمولی است. بنابراین هدف از هرس، تشویق به رشد شاخه‌های جدید پرانرژی، حذف شاخه‌های قدیمی بی‌بار، تقویت شاخه‌های میوه‌ده و محدود کردن تعداد جوانه‌ها بر روی درخت است. با این حال، بیشتر باغداران به اندازه کافی درختان انگور را هرس نمی‌کنند. صرف‌نظر از سیستم استفاده شده برای هرس، درختان انگور با یکی از روش‌های زیر هرس می‌شوند.
هرس فرم یا شکل‌دهی
در سه سال اول پرورش انگور، سعی کنید که با هرس مناسب، بوته به فرم یا شکل خاصی درآید. این عملیات به نام هرس فرم یا شکل‌دهی شناخته می‌شود. این نوع هرس انواع مختلفی دارد، اما به طور کلی می‌توان آن را به دو روش زیر تقسیم کرد:
1- هرس فرم خوابیده یا خزنده
در بسیاری از مناطق سردسیر کشور، انگور به این شکل هرس می‌شود. در این روش، بوته انگور طوری تقویت می‌شود که تنه اصلی آن روی زمین خوابیده و 3 تا 5 بازوی اصلی از آن منشعب می‌شود. روی هر بازوی اصلی، 2 تا 3 بازوی فرعی تشکیل می‌شود. هر ساله روی بازوهای فرعی، شاخه‌های یک‌ساله میوه‌دهنده رشد می‌کنند. در مناطقی مانند آذربایجان، بوته‌ها روی پشته‌ها هدایت می‌شوند. اما در برخی مناطق مانند قزوین، فرم خزنده به روش ساده‌تری انجام می‌شود؛ به این صورت که بوته انگور را روی زمین مسطح می‌کارند و سپس شاخه‌ها را طوری تقویت می‌کنند که روی زمین بخزند.
2- هرس فرم ایستاده
در این روش، تنه و شاخه‌های انگور از زمین فاصله دارند. شکل‌های ایستاده انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع رقم و شرایط اقلیمی منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرند. از انواع این هرس می‌توان به اشکال پاچراغی، کوردون، گیو و چفته‌ای اشاره کرد. در برخی از این اشکال ایستاده، تنها از قیم استفاده شده و در برخی دیگر از سیم و داربست برای نگهداری بوته‌های انگور استفاده می‌شود.
فرم پاچراغی:
در این روش، بوته‌های مو را به گونه‌ای هرس می‌کنید که تنه حداقل 50 و حداکثر 150 سانتی‌متر باشد. در انتهای تنه، 3 تا 5 بازو را نگه می‌دارید که با انجام هرس سالیانه، 3 تا 5 جوانه بر روی آنها باقی می‌ماند. این نوع هرس به قیم موقتی نیاز دارد که اغلب از چوب تهیه می‌شود.
فرم کوردون یا طنابی:
در این روش، از سیم و قیم استفاده می‌شود و شاخه‌های مو را بر روی سیم قرار می‌دهید. با ایجاد یک پایه نسبتاً بلند با ارتفاع حدود 80 تا 120 سانتی‌متر و یک یا دو بازوی افقی، بوته‌ها را شکل داده و آنها را روی سیم قرار دهید. بسته به نوع رقم و شرایط آب و هوایی و قدرت رشد بوته، می‌توانید یک یا دو یا حتی سه طبقه از این بازوها داشته باشید. این روش هنوز در ایران به طور گسترده‌ای استفاده نمی‌شود، اما در مناطقی با زمستان‌های ملایم، بهترین روش هرس مو می‌باشد.
هرس فرم گیو:
این نوع هرس به داربست‌های قوی‌تری نیاز دارد. فاصله بین پایه‌ها حداکثر 6 متر و فاصله بین سیم‌ها حداقل 40 سانتی‌متر است. گاهی به جای یک سیم، از یک جفت سیم استفاده می‌شود که هر کدام به یک طرف پایه بسته می‌شوند. با این کار، شاخه‌ها بین دو سیم قرار می‌گیرند و نیاز به بستن کمتری دارند.
در این روش، فاصله بین درختان در هر ردیف حدود 1.5 تا 2 متر است. این نوع هرس برای برخی از انواع انگور مناسب بوده که جوانه‌های میوه‌دهنده در پایین شاخه‌های یک ساله به آسانی تولید نمی‌شوند. در این روش، هر سال شاخه‌ها تعویض می‌شوند تا به طور منظم میوه بدهند. درخت از یک تنه دائمی و یک یا دو بازوی جانبی یک ساله تشکیل شده و هر سال بازوهای جانبی قطع و جای خود را به بازوهای جدید می‌دهند.
هرس درختان انگور در سال اول، دوم و سورم
سال اول
در زمان کاشت، درختان انگور را به یک ساقه با دو جوانه هرس کنید. شاخه‌ها باید از هر جوانه رشد کنند. اگر تکیه‌گاه هنوز ساخته نشده است، سرحال‌ترین شاخه‌ها (3 تا 4 شاخه) را به یک میله به ارتفاع 1 تا 1.5 متر ببندید. در پایان تابستان اول، شاخه‌ها باید حدود یک متر یا بیشتر رشد کرده باشند و ممکن است به اندازه‌ای بلند شوند که به سیم بالایی تکیه‌گاه برسند. دو تا از مقاوم‌ترین شاخه‌ها را انتخاب کنید تا به تکیه‌گاه برسند.
سال دوم
در اوایل بهار، هنگامی که درخت انگور هنوز در خواب است، همه شاخه‌ها به جز قوی‌ترین شاخه را هرس کنید. این شاخه را محکم به سیم بالای تکیه‌گاه یا یک پشتیبان ببندید. این شاخه به تنه دائمی تبدیل خواهد شد. در طول رشد سال دوم، تنه به سیم تکیه کرده و دو شاخه دائمی برای تشکیل یک درخت به شکل T تنظیم می‌شوند. شاخه‌ها و جوانه‌هایی که در زیر سیم روی تنه توسعه می‌یابند را هرس کنید.
اجازه دهید تنه اصلی به سیم بالای تکیه‌گاه برسد و شاخه‌های جانبی در هر دو طرف رشد کنند. یک شاخه را در هر جهت روی سیم‌های تکیه‌گاه محکم کرده و آنها را دو یا سه بار بر روی سیم‌های پشتیبان حلقه زده یا مارپیچ کنید و با نخ یا مواد مقاوم دیگر آن را در جای خود ببندید.
سال سوم
شاخه‌هایی که از بازوها رشد می‌کنند انتخاب کرده و به ازای سه تا چهار جوانه، یک جوانه را هرس کنید. درخت انگور در مجموع چهل تا شصت جوانه خواهد داشت. شاخه‌ها و جوانه‌های اضافی را حذف کنید. شاخه‌های میوه‌ده از این جوانه‌ها رشد می‌کنند. اگر درختان قوی باشند، محصول خواهند داد. اگر درختان هنوز کوچک هستند، همه جوانه‌های گل را حذف کنید. در طول تابستان، شاخه‌هایی که از شاخه‌های میوه‌ده رشد می‌کنند، به سمت پایین هدایت می‌شوند تا پرده‌ای تشکیل دهند. شاخه‌هایی که به صورت عمودی بالای طناب رشد می‌کنند، می‌توانند حذف شوند.
هرس درختان بالغ انگور
پس از سال سوم، درختان انگور می‌توانند به عنوان درختان بالغ هرس شوند. در اوایل بهار، طناب (که به بازوها معروف است) را از هر طرف تنه هرس کنید. شاخه‌هایی که از طناب (بازوها) رشد می‌کنند انتخاب شده و سه تا شش جوانه را هرس نمایید. این جوانه‌ها باید حدوداً 15 سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند. درخت انگور در مجموع چهل تا شصت جوانه خواهد داشت که بستگی به نوع درخت دارد.
هر یک از این جوانه‌ها قادر به تولید دو یا سه خوشه انگور هستند. هنگام هرس، شاخه‌هایی با رشد متوسط، با قطر 2 تا یک سانتی‌متر، ترجیحاً بدون شاخه جانبی را انتخاب کنید. شاخه‌هایی با قطر کمتر از یک سانتی‌متر یا «شاخه‌های گاوی» که بلند، سنگین، با قطر بیش از 2 سانتی‌متر، پرانرژی و تمایل به تولید میوه کم دارند را رها کنید. دو جوانه جدید در نزدیکی تنه اصلی برای جایگزینی طناب باقی بگذارید.
هرس درختان انگور بر روی آلاچیق‌ها
انگورها وقتی بر روی آلاچیق‌ها هدایت می‌شوند، به عنوان درختان دو منظوره عالی عمل می‌کنند. می‌توانید آنها را به روی دیوارها برای ایجاد سایه در تابستان هدایت کنید. اگر از درختان انگور به خوبی مراقبت کنید، علاوه بر تولید میوه با کیفیت خوب، سایه یا پرده‌ای برای فضای سبز خانه نیز فراهم می‌شود. تنوع بی‌پایانی از اندازه‌ها و طراحی‌ها به عنوان سایبانی از انگورها استفاده می‌شود. متناسب با نوع طراحی، از موادی استفاده کنید که امکان استفاده طولانی مدت با حداقل تعمیر را فراهم کنند. چوب، فلز، سنگ‌چین یا ترکیبی از این‌ها مناسب هستند.
توری سیمی توصیه نمی‌شود؛ اگرچه تکیه‌گاه خوبی برای درختان انگور است، اما عملیات تقویت و هرس را بسیار دشوار می‌کند. حداقل 2 متر بین درختان فاصله بگذارید. فاصله‌گذاری نزدیک‌تر منجر به رشد انبوه شده که گسترش آفات را تسهیل کرده، به میوه‌دهی مناسب آسیب می‌رساند و هرس را با مشکل روبه رو می‌کند. هنگام طراحی ساختار و هرس بعدی، به خاطر داشته باشید که هدف از کاشت انگورها به این شکل، ترکیب تولید میوه با ایجاد سایه است.
اگر پوشش بالایی بر روی آلاچیق‌ها باشد، تنه تکیه‌گاه دائمی به بالای ساختار هدایت می‌شود. هر سال، شاخه‌های یک ساله به طول 1 تا 1.5 متر به انتهای تنه دائمی به فواصل 1 متر پخش می‌شوند. شاخه‌های جدید با دو یا سه جوانه نیز به همان روش در امتداد تنه پخش می‌شوند تا چوب میوه‌دهی جدیدی ایجاد شود که از آن برای انتخاب شاخه‌های یک ساله برای سال آینده استفاده می‌شود. این نوع هرس به عنوان بهترین روش برای میوه‌دهی شناخته نمی‌شود، اما به دلیل تولید سایه مورد توجه است. در این روش چوب درخت به میزان کافی هرس نمی‌شود، بنابراین به زودی آلاچیق شما پر از شاخه‌های درخت انگور می‌شود.
هرس درختان قدیمی انگور
درختان قدیمی که برای دو یا چند سال هرس نشده‌اند، ممکن است چندین ساقه یا تنه اضافی داشته باشند. هرس و رشد مجدد درختان قدیمی ممکن است دو یا چند سال زمان ببرد. اگر درختان قدیمی دارای چندین تنه باشند، هر سال چندین تنه را حذف کنید تا یک تا سه تنه باقی بماند. اگر تنه‌های قدیمی خراب هستند، برای تنه‌های آینده شاخه‌های جوان را از پایه انتخاب کنید. چوب میوه‌دهی مطلوب ممکن است از تنه اصلی دور باشد. به تدریج قسمت قدیمی‌تر گیاه را هرس کرده و در عین حفظ تولید متعادل میوه، تا زمانی که تنه‌های جدید آماده استفاده شدن باشند، آنها حذف کنید.
این موارد تنها چند روش از انواع هرس در درختان انگور هستند. اگر نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، مشاورین و متخصصین کشاورزی ما در آرمان سبز آدینه آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند؛ برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید؛ 02183503
.