.jpg)
مقدمه
پسته یکی از محصولات استراتژیک و مهم صادرات غیرنفتی ایران است که سطح زیر کشت آن بیش از ۴۷۸ هزار هکتار می‌باشد. آفات و بیماری‌ها از مهم‌ترین عوامل کاهش عملکرد پسته در کشور هستند. در بین این آفات، پسیل پسته یا شیره خشک به‌عنوان یک آفت مخرب و اقتصادی، تهدیدی جدی برای باغات پسته به شمار می‌رود. این آفت با تغذیه از اندام‌های سبز گیاه، سبب کاهش کیفیت و کمیت محصول، ریزش برگ‌ها و حتی جوانه‌های سال بعد می‌شود.
با توجه به ضرورت حفظ بازار صادرات و تأمین محصول سالم، استفاده از ترکیبات مؤثر و کم‌خطر مانند گوگرد مایع، جایگزینی مناسب برای سموم پرخطر در کنترل این آفت به شمار می‌رود. هلیکس یکی از این ترکیبات نوین بوده که حاوی گوگرد مایع ۹۰ درصد است و در کنترل پسیل عملکرد قابل‌توجهی دارد.
معرفی آفت پسیل پسته (Agonoscena pistaciae)
پسیل پسته دارای فرم زمستانه، تابستانه و بینابینی است. ویژگی‌های بیولوژیکی آن عبارت‌اند از:
- حشره کامل: زرد مایل به کرم با لکه‌های قهوه‌ای بر روی سر و سینه و بال‌های جلویی شفاف با لکه‌های ابری منظم.
- تخم: بیضی‌شکل، کوچک‌تر از ۱ میلی‌متر، ابتدا سفید سپس زرد و در نهایت مایل به نارنجی.
- پوره: ۵ سن پورگی، در سنین ۱ تا ۴ زرد رنگ و در سن ۵ با نقوش سیاه رنگ مشخص.
چرخه زندگی
این آفت زمستان را به‌صورت حشره کامل در مکان‌هایی مانند زیر پوست تنه درختان، شکاف‌ها، علف‌های هرز و بقایای گیاهی سپری می‌کند. از اواسط اسفند خارج شده و با سبز شدن درختان پسته در اوایل فروردین فعالیت و تخم‌گذاری را آغاز می‌کند. بسته به شرایط اقلیمی، در سال ۵ تا ۷ نسل تولید می‌کند (در رفسنجان حتی ۶ نسل کامل و یک نسل ناقص دیده شده است).
خسارت آفت
خسارت پسیل پسته در دو محور اصلی است:
- سال جاری: کاهش عملکرد، ریزش برگ و کاهش پرشدگی مغز.
- سال آینده: ریزش جوانه‌های گل و برگ، ضعف عمومی درخت.
حساس‌ترین دوره پسته به این آفت، اواخر خرداد تا اواخر مرداد (مرحله رشد و پرشدن مغز) است. طغیان در این زمان می‌تواند خسارت شدیدی وارد کند.
استفاده از گوگرد برای کنترل پسیل
اولین استفاده ثبت‌شده از گوگرد برای کنترل پسیل پسته در منطقه دامنکو دامغان توسط مرحوم ولی‌الله عباسیان انجام گرفت. استفاده از گوگرد مایع و پودری به دلیل اثرگذاری بر آفت و حداقل آسیب به دشمنان طبیعی، روشی پایدارتر از سموم شیمیایی رایج است.
معرفی هلیکس
هلیکس، گوگرد مایع ۹۰ درصد تولید شرکت آرمان سبز آدینه است که با هدف کنترل سریع پسیل پسته و ماندگاری بیشتر اثر روی برگ، فرمولاسیون خاصی دارد.
شرح آزمایش
- محل اجرا: مجتمع کشت و صنعت فدک آدینه، شهرستان خشکرود، استان مرکزی
- رقم پسته: احمدآقایی
- تیمارها:
- گوگرد مایع تجاری ۸۰٪ (دوزهای ۳، ۵، ۱۰ در هزار لیتر آب)
- سولفور ۹۰٪ (دوزهای ۳، ۵، ۱۰ در هزار لیتر آب)
- هلیکس ۹۰٪ (دوزهای ۳، ۵، ۱۰، ۱۵ در هزار لیتر آب)
- هدف دوز ۱۵ در هزار لیتر آب: بررسی اثر سوختگی و حداکثر کنترل پوره‌ها
- پایش: شمارش پوره‌ها بر روی ۵۰ برگچه به‌صورت تصادفی در زمان‌های: ۱ روز قبل، و ۱، ۳، ۷، ۱۴، ۲۱، ۲۸، ۳۵ روز بعد از محلول‌پاشی
نتایج و تحلیل داده‌ها
دوز ۳ در هزار لیتر آب
- هلیکس و سولفور: بالاترین کشندگی و ماندگاری.
- گوگرد مایع تجاری: بیشترین اثر در روز ۱۴.
- هلیکس: حداکثر اثرگذاری در روز ۷ ⇒ اثربخشی سریع‌تر.
دوز ۵ در هزار لیتر آب
- هلیکس: بیشترین تأثیر در کاهش و حذف پوره‌ها؛ در روزهای ۱۴ و ۲۱ برگ‌ها کاملاً عاری از پوره، تا روز ۳۵ نیز آلودگی حداقلی.
دوز ۱۰ در هزار لیتر آب
- روز ۱۴: تنها در گوگرد مایع تجاری پوره مشاهده شد، در هلیکس و سولفور نه.
- پس از آن، گوگرد مایع تجاری بیشترین آلودگی مجدد را داشت، در حالی که هلیکس تا روز ۳۵ بدون آلودگی بود.
مقایسه نتیجه اعمال دوزهای مختلف هلیکس
جمع‌بندی
نتایج نشان می‌دهد که هلیکس ۹۰٪:
- سریع‌ترین اثر را در حذف پوره‌های پسیل دارد (به ویژه در دوز ۳ و ۵ در هزار لیتر آب).
- بیشترین ماندگاری اثر را روی برگ‌ها تا ۳۵ روز پس از محلول‌پاشی حفظ می‌کند.
- در دوزهای بالاتر، برتری آن نسبت به گوگرد مایع تجاری و حتی سولفور مشهود است.
توصیه فنی
- برای کنترل پایدار پسیل، استفاده از هلیکس در دوز ۵ در هزار لیتر آب در زمان اوج جمعیت (اواخر خرداد تا اواخر مرداد) بیشترین بازدهی را دارد.
- رعایت اصول محلول‌پاشی و زمان‌بندی تکرار مصرف، همراه با مدیریت تلفیقی آفات، می‌تواند خطر طغیان دوباره را کاهش دهد.